آنچه در این مقاله میخوانید
در دنیای درهمتنیده امروز، جایی که ارتباطات و تراکنشها بیشتر بهصورت دیجیتال رخ میدهند؛ فیشینگ تهدیدی همیشگی است. حملات فیشینگ با نقاب قابلاعتمادشان کاربران و سازمانها را فریب میدهند تا اطلاعات حساس مانند رمزهای عبور، دادههای مالی و اطلاعات شخصی خود را فاش کنند. این حملات یکی از رایجترین تکنیکهای مجرمان سایبریست که میتواند ساده اما بسیار آسیبزننده باشد.
فیشینگ چیست؟
حمله فیشینگ تاکتیکی فریبکارانه است که توسط مجرمان سایبری بهکار میرود تا افراد یا سازمانها را فریب داده و آنها را وادار کنند اطلاعات حساس خود را فاش کرده یا اقداماتی انجام دهند که میتواند برای اهداف مخرب مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
حملات فیشینگ معمولاً شامل جعلهویت نهادهای معتمد از طریق ایمیل، پیامک یا وبسایتهای جعلی مانند یک شرکت قانونی، سازمان دولتی یا موسسه مالی است.
هدف مهاجمان سوءاستفاده از افراد برای افشای دادههای محرمانه مانند رمزعبور، اطلاعات کارت اعتباری، شماره تأمین اجتماعی یا اطلاعات ورودبهسیستم است.
این حملهها میتوانند عواقب خطرناکی از جمله سرقت هویت، خسارت مالی و دسترسی غیرمجاز به حسابها و سیستمها داشته باشند. در نتیجه احتیاطکردن و اجرای اقدامات پیشگیرانه برای دفاع دربرابر چنین حملاتی ضروری است.
انواع حملات فیشینگ
مجرمان سایبری از روشهای مختلفی برای سوءاستفاده از افراد و سازمانها استفاده میکنند. برخی از انواع رایج آن عبارتاند از:
- فیشینگ از طریق ایمیل: مهاجمان سایبری با ارسال ایمیلهای فریبنده، هویت سازمانهای قانونی را جعل میکنند. آنها قصد دارند گیرندگان ایمیل را فریب دهند تا اطلاعات حساس را فاش کنند یا اقدامات مخرب انجام دهند.
- فیشینگ هدفدار (Spear Phishing): این حمله افراد یا سازمانهای خاصی را مورد حمله قرار میدهد و از اطلاعات شخصیسازیشده استفاده میکند تا معتبر بهنظر برسد و احتمال موفقیت را افزایش دهد.
- ویلینگ (Whaling): ویلینگ مشابه فیشینگ هدفدار است اما افراد برجسته شرکت مانند مدیران عامل یا مدیران ارشد را هدف قرار میدهد تا به اطلاعات ارزشمند شرکت یا داراییهای مالیشان دسترسی پیدا کند.
- فیشینگ از طریق پیامک (Smishing): حملات فیشینگی که از طریق پیامک انجام میشود و در آن دریافتکنندگان را متقاعد میکند که روی لینکهای جعلی کلیک کنند یا اطلاعات شخصی خود را در اختیارشان قرار دهند.
- فیشینگ صوتی (Vishing): این نوع حمله مستلزم برقراری تماس مهاجمان با طعمههای خود، معتبر جازدن خود و متقاعدکردن قربانیان برای افشای اطلاعات حساس است.
- فارمینگ (Pharming): مهاجمان تنظیمات دیاناس (Domain Name System) را دستکاری میکنند یا از بدافزار برای انتقال کاربران از وبسایتهای قانونی به وبسایتهای کلاهبرداری استفاده میکنند تا بتوانند دادههای حساس طعمهها را جمعآوری کنند.
- شبیهسازی فیشینگ: مهاجمان نمونهای جعلی از ایمیل یا وبسایت قانونی میسازند و با تغییر یکسری جزئیات، خود را قانونی جلوه میدهند.
- حملات مرد میانی (Man-in-the-Middle): مهاجم در این نوع از حمله ارتباط بین دو طرف را مخفیانه بهدست میآورد و به اطلاعات موجود بین طرفین دسترسی غیرمجاز پیدا میکند.
- بهخطرانداختن ایمیل تجاری (Business Email Compromise): مهاجمان هویت مدیران یا کارمندان شرکت را جعل میکنند تا کارمندان را فریب و انتقالهای غیرمجاز را انجام دهند یا اطلاعات حساس تجاری را فاش کنند.
- فیشینگ حیلهگرانه: این نوع حمله بهوسیله رسانههای اجتماعی انجام میشود طوری که مهاجمان حسابها یا صفحات خدمات مشتری جعلی برای سرقت اطلاعات ورود یا اطلاعات شخصی ایجاد میکنند.
چگونه Phishing میتواند به حمله سایبری بزرگی منجر شود؟
۱. خطر اولیه: مهاجم در حمله فیشینگ ساده، ایمیل یا پیامک جعلی ارسال میکند تا با فریبدادن کاربر اطلاعات حساس مانند اطلاعات ورود یا جزئیات حساب را فاش کند. مهاجم در صورت موفقشدن، به حساب قربانی دسترسی غیرمجاز پیدا میکند.
۲. جمعآوری اطلاعات: مهاجم با اطلاعات در دسترس میتواند به ایمیل، شبکههای اجتماعی یا سایر حسابهای قربانی دسترسی داشته باشد. این دسترسی به مهاجمان اجازه میدهد تا اطلاعات بیشتری در مورد قربانیان حمله سایبری از جمله فهرست مخاطبین، اطلاعات شخصی و اطلاعات ورود به سیستم جمعآوری کند.
۳. حرکات فراتر: مهاجم با دسترسی به حساب قربانی میتواند در سیستمهای سازمان حرکت کند، امتیازات آنها را بگیرد و قربانی بیشتری بدهد. آنها ممکن است از آسیبپذیریهای شبکه سوءاستفاده کنند، حسابهای محافظتنشده را پیدا کنند یا کاربران با دسترسی بالا را هدف قرار دهند.
۴. شناسایی داخلی: هنگامیکه مهاجم برای جمعآوری اطلاعات وارد شبکه میشود زیرساختها، سیستمها و طعمههای با ارزش سازمان را شناسایی میکند. مهاجمان ممکن است دادههای ارزشمند یا اطلاعات حساسی را پیدا کنند که میتوانند از آنها کسب درآمد کنند یا برای حملات آینده بهکار بگیرند.
۵. پایداری: مهاجمان ممکن است با استفاده از میانبر، ایجاد حسابهای کاربری اضافی یا تغییر تنظیمات موجود، حتی در صورت شناسایی و تغییر نقاط ورود اولیه توسط سازمان دسترسیشان را حفظ کنند.
۶. گسترش حمله: مهاجمان با داشتن دسترسی به شبکۀ سازمان میتوانند حملات پیشرفتهتری مانند فیشینگ هدفدار، بهکارگیری باجافزار یا استخراج دادهها را انجام دهد. آنها میتوانند از حسابها و سیستمها برای پخش فایلهای مخرب، آلودهکردن دستگاههای دیگر یا دسترسی غیرمجاز به زیرساختهای حیاتی استفاده کنند.
۷. استقرار بدافزار پیشرفته: مهاجم ممکن است بدافزارهای تخریبگر را برای بهخطرانداختن سیستمها یا بهدستآوردن کنترل زیرساختهای حیاتی پخش کند. این حمله میتواند شامل بهکارگیری باجافزار، سرقت دادههای حساس یا انجام فعالیتهای خرابکارانه باشد.
۸. نقض و آسیبرسانی دادهها: حمله فیشینگ میتواند منجر به نقض دادهها، افشای اطلاعات حساس، دادههای مشتری یا اطلاعات اختصاصی شود. عواقب آن شامل خسارتهای مالی، خدشهدار شدن اعتبار، پیامدهای قانونی و عدمانطباق با مقررات است.
مراحل پیشگیری از حملات فیشینگ
حملات فیشینگ تهدید مهمی در دنیای دیجیتال امروزی است که بهجای تکیه بر آسیبپذیریهای فنی از آسیبپذیری انسان سوءاستفاده میکند. فهرست زیر رویکرد جامع و دقیقی برای پیشگیری از حملات فیشینگ ارائه میدهد:
۱. افزایش آگاهی
- به افراد، تکنیکهای عملی و عواقب احتمالی را آموزش دهید.
- به کارمندان خود آموزش دهید تا راههای شناسایی فیشینگ مانند فرستندگان ایمیل مشکوک، لینکهای ناآشنا یا درخواستهای غیرمنتظره برای دریافت اطلاعات شخصی را تشخیص دهند.
- کلاسهای آگاهیبخشی منظمی را با تأکید بر اهمیت محتاطبودن و گزارش هرگونه فعالیت مشکوک برقرار کنید.
درمورد این آموزشها بیشتر بخوانید: «سیستم مدیریت امنیت اطلاعات (ISMS) چیست؟»
۲. اقدامات امنیتی مختص ایمیل را پیادهسازی کنید
- برای شناسایی و جلوگیری از ایمیلهای جعلی، از فیلترهای هرزنامه و پروتکلهای احراز هویت ایمیل مانند چارچوب خطمشی فرستنده (Sender Policy Framework) و ایمیل شناساییشده کلیدهای دامنه (DomainKeys Identified Mail) استفاده کنید.
- رمزگذاری ایمیل را برای محافظت از اطلاعات حساس فعال کنید.
- راه حلهای پیشرفته حفاظت در برابر تهدید را برای شناسایی و مسدودکردن پیوستها یا پیوندهای مخرب بهکار بگیرید.
۳. تقویت امنیت رمزعبور
- کارمندان را به استفاده از رمزعبورهای قوی و منحصربهفرد برای همه حسابها تشویق کنید.
- احراز هویت چند عاملی (multi-factor authentication) را در هربرنامه که ممکن است پیادهسازی کنید تا لایه امنیتی اضافی ایجاد شود.
- بهطور منظم رمزهای عبور را بهروز کنید و تغییر دهید؛ بهویژه پس از رخدادن هر گونه حادثه مشکوک به فیشینگ.
۴. از اصالت وبسایت اطمینان حاصل کنید
- افراد را آموزش دهید تا هنگام بازدید از وبسایتهای متفاوت، اتصالات امن (HTTPS) و گواهینامههای SSL معتبر را بررسی کنند.
- فرهنگ استفاده از افزونههای معتبر مرورگرها یا ابزارهای ضدفیشینگ برای شناسایی وبسایتهای جعلی را ترویج دهید.
- در مورد کلیک بر روی پیوندهای ایمیلهای ناخواسته یا منابع ناآشنا احتیاط کنید.
۵. فعالکردن نرمافزار امنیتی
- نرمافزارهای معتبر آنتیویروس را روی همه دستگاهها نصب کنید.
- نرمافزار امنیتی را بهروز نگه دارید تا از محافظت در برابر آخرین تهدیدات فیشینگ اطمینان حاصل کنید.
- اسکنهای منظم سیستم را برای شناسایی و حذف هر گونه بدافزار احتمالی انجام دهید.
۶. فرهنگ گزارشدهی را ترویج دهید
- افراد را تشویق کنید تا هر گونه ایمیل یا حادثه مشکوک فیشینگ را بهسرعت گزارش دهند.
- رویههای گزارشدهی را شفافسازی کنید و شبکههایی را برای گزارشدهی فراهم آورید.
- واکنش سریع برای بررسی و کاهش حوادث گزارششده داشته باشید.
۷. مطلع و بهروز باشید
- از آخرین روندها، تکنیکها و آسیبپذیریهای فیشینگ باخبر باشید.
- بهطور منظم نرمافزارها، برنامهها و سیستمعاملها را بهروز کنید تا آسیبپذیریهای امنیتی را برطرف کنید.
- هشدارهای امنیتی مربوطه و منابع خبری را برای مطلعماندن از تهدیدات نوظهور دائماً پیگیری کنید.
بسیار مهم است که فعال بمانید، بهطور مداوم اقدامات امنیتی را ارزیابی و تقویت کنید و فرهنگ آگاهی از امنیت را برای مقابله با فیشینگ ترویج دهید.
بهترین ابزارهای پیشگیری از حملات فیشینگ
۱. دروازههای امنیتی ایمیل: این ابزار ایمیلهای دریافتی را برای محتوای مشکوک، پیوستها و لینکها اسکن میکند. دروازههای امنیتی ایمیل از تکنیکهای مختلفی مانند یادگیری ماشین، روند اکتشافی و لیستسیاه برای شناسایی و مسدودکردن فیشینگ استفاده میکند.
۲. نرمافزار ضد فیشینگ: نرمافزار ضد فیشینگ با تجزیهوتحلیل لینکها، اعتبار وبسایت و محتوا را شناسایی و به مسدودکردن فیشینگ کمک میکند. این ابزار را میتوان بر روی مرورگرهای وب، سیستمعاملها یا بهعنوان افزونه مرورگر نصب کرد.
۳. فیلتر وبسایت و فیلتر محتوا: ابزارهای فیلتر وبسایت، دسترسی به وبسایتهای مخرب را مسدود میکنند، دسترسی کاربران به وبسایتهای خطرناک یا غیرمجاز را محدود میکنند و محتوای مشکوک یا مخرب را از صفحات وب فیلتر میکنند.
۴. احراز هویت چند عاملی: پیادهسازی احراز هویت چند عاملی با ملزمکردن کاربران به ارائه احراز هویت چند بخشی مانند رمزعبور و کد ارسالی، لایه امنیتی اضافه میکند و احتمال سوءاستفاده اطلاعات دزدیدهشده را کاهش میدهد.
۵. آموزش آگاهی از امنیت: آموزش منظم و آگاهیبخشی در زمینه امنیت برای کارکنان بسیار مهم است. برنامههای آموزشی باید به کارمندان تکنیکهای فیشینگ، زنگ خطرهای مورد توجه و بهترین شیوهها برای مواجهه با ایمیلها یا پیوندهای مشکوک را آموزش دهد.
۶. ویژگیهای امنیتی مرورگر: مرورگرها اغلب دارای امنیت داخلیاند که میتواند به محافظت در برابر حملات فیشینگ کمک کند. این ویژگی مرورگرها شامل فیلتر فیشینگ، هشدار در مورد وبسایتهای خطرناک و حالت مرور ایمن است.
۷. دیاناس (Domain Name System): دیاناس با تجزیهوتحلیل و فیلترکردن، دسترسی به دامنههای مخرب را مسدود میکنند. این فیلتر به جلوگیری از دسترسی کاربران به وبسایتهای فیشینگ یا دانلود محتوای مخرب کمک میکند.
۸. مدیریت اطلاعات و رویداد امنیتی (Security Information and Event Management): اینابزار دادههای امنیتی را از منابع مختلف جمعآوری و تجزیهوتحلیل میکند تا حوادث امنیتی از جمله حملات فیشینگ را بشناسد و به آن پاسخ بدهد. این ابزار میتواند هشدارهای لحظهای در مورد فعالیتهای مشکوک ارائه دهد.
۹. نرمافزار حفاظت از نقاطپایانی (Endpoints): حفاظت از نقاطپایانی شامل آنتیویروس، ضد بدافزار و ضد فیشینگ برای شناسایی و مسدود کردن فایلهای مخرب، پیوندها و پیوستها در نقاطپایانی مانند لپتاپ، دسکتاپ و تلفن همراه ارائه میشود.
۱۰. ابزارهای پاسخ و گزارش حوادث: داشتن ابزارهای پاسخ به حادثه، سازمانها را قادر میسازد تا بهسرعت به حملات فیشینگ پاسخ و آن را کاهش دهند. این ابزارها ردیابی و گزارش حادثه را برای تجزیهوتحلیل و بهبود پس از حادثه تسهیل میکند.
نتیجهگیری
با افزایش آگاهی، اجرای اقدامات امنیتی مختص ایمیل، بالابردن امنیت رمزعبور، بررسی صحتوسقم وبسایت، استفادهکردن از نرمافزارهای امنیتی، ترویج فرهنگ گزارشدهی و مطلع و بهروز ماندن میتوانیم دفاعی قوی در برابر حملات فیشینگ ایجاد کنیم. با پیروی از این فهرست مراحل پیشگیری و بهروزماندن در مواجهه با تهدیدات میتوانیم محیط دیجیتالی ایمنتری ایجاد کنیم و از خود در برابر عواقب حملات فیشینگ محافظت کنیم.
- فیشینگ چیست و چگونه کار میکند؟
فیشینگ یک حمله سایبری فریبکارانه است که مجرمان سایبری با جعل هویت نهادهای معتبر مانند بانکها، سازمانهای دولتی یا شرکتها، تلاش میکنند افراد را فریب دهند تا اطلاعات حساس خود را مانند رمز عبور، اطلاعات مالی یا شمارههای شناسایی به آنها بدهند. این حملات معمولاً از طریق ایمیل، پیامک یا وبسایتهای جعلی صورت میگیرد. مهاجم ممکن است به طریقی طعمه را وادار کند روی لینکهای مشکوک کلیک کند یا اطلاعات شخصی خود را در اختیار آنها قرار دهد.
- انواع مختلف حملات فیشینگ چیست و چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
حملات فیشینگ در اشکال مختلفی صورت میگیرند. فیشینگ از طریق ایمیل یکی از رایجترین روشهاست که در آن ایمیلهای جعلی برای سرقت اطلاعات حساس ارسال میشود. فیشینگ هدفدار (Spear Phishing) حملاتی شخصیسازیشده هستند که افراد خاص یا سازمانها را هدف قرار میدهند. ویلینگ (Whaling) مشابه فیشینگ هدفدار است اما مدیران ارشد و افرادی با دسترسی بالا به اطلاعات حساس را هدف میگیرد. فیشینگ از طریق پیامک (Smishing) شامل ارسال پیامکهای جعلی است، درحالیکه فیشینگ صوتی (Vishing) افراد را از طریق تماس تلفنی فریب میدهد. همچنین، فارمینگ (Pharming) کاربران را با تغییر تنظیمات دیاناس به وبسایتهای جعلی هدایت میکند.
- چه ابزارهایی برای مقابله با فیشینگ وجود دارد؟
برخی از این ابزارها شامل فیلترهای امنیتی ایمیل، نرمافزارهای ضد فیشینگ که لینکها و سایتهای مشکوک را شناسایی میکنند، و ابزارهای حفاظت از نقاطپایانی مانند آنتیویروسها و ضد بدافزارها هستند. همچنین، استفاده از افزونههای مرورگر و سیستمهای مدیریت امنیتی که به شناسایی و پاسخ به حوادث فیشینگ کمک میکنند، میتواند اثربخش باشد.
این مقاله را به اشتراک بگذارید
