حاکمیت داده در عصر هوش مصنوعی
ابری تاک قسمت ۲ فصل سوم
منتشر شده در تاریخ ۱۴۰۴/۰۳/۱۲
زمان: ۳۳ دقیقه و ۵۷ ثانیه
حجم: ۳۱ مگابایت
تا به حال به این فکر کرده‌اید که هر عکس، پیام یا واکنش ساده‌ای که در شبکه‌های اجتماعی ثبت می‌کنیم، درواقع یک واحد داده جدید به انبوهی از اطلاعات جهانی اضافه می‌کند؟ داده‌هایی که اغلب ساختار نیافته‌اند، اما روز‌به‌روز پیچیده‌تر و حجیم‌تر می‌شوند. در سال ۲۰۲۱، حجم داده‌های جهان حدود ۷۹ زتابایت بود. حالا در سال ۲۰۲۵، این عدد به بیش از ۱۸۰ زتابایت رسیده؛ رشدی چشم‌گیر که با توسعه ابزارهای هوش مصنوعی و گسترش فضای دیجیتال شتاب گرفته است.
اما در میان این رشد بی‌سابقه، پرسش‌های بنیادینی مطرح می‌شود: چه کسی مسئول ساماندهی این داده‌هاست؟ چگونه می‌توان مشخص کرد چه داده‌ای برای چه کسی و در چه زمانی قابل‌دسترسی باشد؟ و چه نهادی یا سازوکاری تضمین می‌کند که این اطلاعات امن، دقیق و قابل‌اعتماد باقی بمانند؟
حاکمیت داده چیست و چرا مهم است؟
در چنین شرایطی، مفهوم حاکمیت داده به‌عنوان یکی از ملزومات زیربنایی دنیای دیجیتال مطرح می‌شود. حاکمیت داده به‌معنای تعریف چهارچوبی روشن برای مدیریت داده‌هاست؛ از طبقه‌بندی و مالکیت گرفته تا کنترل دسترسی و تعیین چرخه عمر اطلاعات. این یعنی هر سازمان، متناسب با ساختار و ابعادش، باید بداند که با چه داده‌هایی سروکار دارد، چگونه آن‌ها را طبقه‌بندی می‌کند، چه کسانی به آن‌ها دسترسی دارند و در صورت بروز خطا یا نقض حریم، پاسخ‌گویی با چه کسی‌ست.
هرچه وابستگی ما به سیستم‌های هوشمند و تصمیم‌گیری داده‌محور بیشتر می‌شود، اهمیت مدیریت درست داده‌ها هم بالاتر می‌رود. اگر ندانیم چه داده‌ای داریم، از کجا آمده و چه کسی اجازه استفاده از آن را دارد، اعتماد به خروجی سیستم‌ها تقریباً غیرممکن می‌شود. نبود شفافیت در مالکیت، کیفیت یا نحوه دسترسی به داده، نه‌تنها کار تحلیلگران و مدیران را سخت می‌کند، بلکه می‌تواند باعث تصمیم‌های اشتباه و نتایج زیان‌بار شود. حاکمیت داده کمک می‌کند تا این بی‌نظمی کنترل شود و سازمان‌ها بتوانند از داده‌ها به شکل هدفمند، امن و قابل اتکا استفاده کنند.
در این اپیزود، همراه با سینا حسن‌پور، مدیر واحد تحلیل داده و هوشمندسازی همکاران سیستم به این موضوع پرداخته‌ایم که چرا دیگر نمی‌توان نسبت به حاکمیت داده بی‌تفاوت بود، چه چالش‌هایی پیش روی سازمان‌ها قرار دارد و راهکارهای ممکن برای ساختن زیرساخت داده‌ای هوشمند، شفاف و پایدار چیست.